ارزیابی اثرات زیست محیطی توسعه(eia)بر منطقه حفاظت شده اشترانکوه با استفاده از مدل تخریب

ارزیابی آثار توسعه بر محیط زیست (eia) روشی است که برای اطمینان از رعایت ضوابط، معیارها و قوانین زیست محیطی در طرح های مختلف ابداع گردیده است و هدف اصلی آن پیش بینی، شناسایی و تجریه و تحلیل دقیق کلیه نشانزدهای (آثار) مثبت و منفی یک طرح بر محیط زیست طبیعی و انسانی است. مدل تخریب محیط زیست نیز در واقع یکی از روش های ارزیابی اثرات محیط زیستی است که آثار فعالیت های انسانی را بر محیط زیست تحلیل می نماید و مقدار آن را به صورت کمی نشان می دهد. در حقیقت هدف از بکارگیری این مدل پرهیز از مرور انشاء گونه پدیده های تخریب، شدت تخریب و درجه آسیب پذیری بوم سازگان ها می باشد تا بدین ترتیب بتوان تصمیم گیرندگان از میزان توسعه در گذشته، امکان توسعه در آینده و تبعات آن آگاه نمود. در این بررسی جهت تعیین آثار توسعه بر محیط زیست منطقه حفاظت شده اشترانکوه از مدل تخریب استفاده شده است. در این روش برای نشان دادن تخریب در واحدهای نشانزد-که بنا به مورد می تواند آبخیز، زیر حوزه، شهر و شهرستان، واحد زیست محیطی، زیستگاه، یا شبکه باشد، از مدل های خطی استفاده می شود. رابطه تخریب عبارت است از : h= (?i+dp)/v0 که در این رابطه h: ضریب تخریب هر واحد نشانزد؛ ?i: مجموع شدت عوامل تخریب هر واحد نشانزد؛ dp: تراکم فیزیولوژیک (نسبت جمعیت بر وسعت زمین های قابل کشت) و v0: آسیب پذیری بوم شناختی است. برای دستیابی به این مهم، ابتدا محدوده منطقه حفاظت شده اشترانکوه، به 554 شبکه 225 هکتاری (3*3 سانتی متر روی نقشه توپوگرافی 1:50000) تقسیم شد. آسیب پذیری اکولوژیکی با استفاده از نقشه های شیب، جهت، ارتفاع، اقلیم، حساسیت سنگ مادر به فرسایش، خطر زمین لرزه، طبقات آسیب پذیری خاک، پوشش گیاهی و زیستگاه محاسبه و تقسیم بندی شد. در مرحله بعد با استفاده از نقشه توپوگرافی، مشاهدات میدانی و نظرهای کارشناسان و افراد محلی، تعداد 11 عامل تخریب در کل منطقه شناسایی و شدت آنها تعیین گردید. تراکم فیزیولوژیک هم از تقسیم جمعیت موجود در هر شبکه کاری بر وسعت زمین های قابل کشت هر شبکه بدست آمد. در نهایت با استفاده از جدول نهایی تخریب و وارد کردن مشخصه های مدل در نرم افزار excell، ضریب تخریب در هر یک از شبکه های کاری منطقه مورد محاسبه و تحلیل قرار گرفت. ضرائب تخریب بدست آمده برای کلیه شبکه ها، بر اساس نظریه فازی در 6 طبقه و 3 دسته طبقه بندی شدند. بدین ترتیب کلیه شبکه ها از نظر شدت و میزان تخریب با یکدیگر مقایسه شدند و کل منطقه به سه پهنه با توانایی توسعه بیشتر، نیازمند بازسازی و نیازمند اقدامات حفاظتی تقسیم شد. در مجموع 58/94 درصد از مساحت کل منطقه مستعد توسعه بیشتر، 06/5 درصد نیازمند بازسازی و 36/0 درصد نیازمند اقدامات حفاظتی شناسایی شد. کلمات کلیدی: مدل تخریب، آسیب پذیری اکولوژیکی، تراکم فیزیولوژیک، عوامل تخریب